„Hvað veldur sofandahætti kjörinna fulltrúa, þegar kemur að jarðakaupum útlendinga? Hafa þeir alveg tapað tengslum við samfélagið, sem þeir búa í?“
Þessum spurningum velti Styrmir Gunnarsson, fyrrverandi ritstjóri Morgunblaðsins, fram í vikulegum pistli sínum sem birtist í Morgunblaðinu um helgina.
Styrmir vísar í nýlegar fréttir þess efnis að Hjörleifshöfði sé kominn í eigu hlutafélags sem er að meirihluta í þýskri eigu. Rifjar hann það upp að Ingólfshöfði og Hjörleifshöfði hafi verið einna fyrstu kennileitin á Íslandi sem barnssálin stimplaði inn vegna sögunnar.
„Áður hefur komið fram, að töluverður hluti Norðausturlands er kominn í eigu brezks auðkýfings sem nú býr í Mónakó. Skýringin á jarðakaupum hans er sögð vera áhugi á að friða laxastofninn í ám á því svæði. Áhugi Þjóðverjanna á Hjörleifshöfða er sagður vera sandurinn á þeirri landareign, sem um er að ræða. En hvaða máli skiptir, þótt útlendingar eigi jarðir hér?“
Styrmir bendir á að land sé undirstaða fullveldis og það hljóti að þýða að einhver takmörk séu fyrir því hvað mikið má selja af slíku landi til útlendinga.
„Úr því að brezkur auðkýfingur fær þá hugmynd að kaupa töluverðan hluta Norðausturlands gætu t.d. Kínverjar (sem áður hafa reynt að kaupa land hér) fengið þá hugmynd að kaupa allar eyðijarðir á Vestfjarðakjálkanum og eignast þar með verulegan hluta af honum. Það mundi koma sér vel fyrir þá, þegar skipaflutningar þeirra um norðvesturleiðina yfir pólinn aukast að ráði. Þeir hafa ekki bara sýnt áhuga á að kaupa stóra jörð á Íslandi. Þeir reyndu fyrir nokkrum árum að kaupa stórt landsvæði á Grænlandi en tókst ekki – og sýna Færeyjum áhuga.“
Styrmir segir að breski auðkýfingurinn gæti sennilega hagnast mikið á því að selja Rússum jarðir sínar á Norðausturlandi í einni kippu. Styrmir vísar í greinargerð stjórnarfrumvarps sem orðið er að lögum en þar meðal annars komið inn á legu og landgæði Íslands, nálægð landsins við norðurslóðir, möguleika til framleiðslu hreinnar orku, hreint neysluvatn og fleiri þætti sem gætu vakið áhuga á fjárfestingu í íslensku landi og þá eftir atvikum í spákaupmennskuskyni.
Styrmir segir að þessi atriði réttlæti spurninguna um hvar mörkin liggja, hversu mikinn hluta landsins megi selja til útlendinga án þess að fullveldi okkar sé stofnað í hættu.
„Frá því að við gerðumst aðilar að Evrópska efnahagssvæðinu hefur ríkisstjórn eftir ríkisstjórn og ráðherra eftir ráðherra gefist upp á því að gæta hagsmuna þeirrar fullvalda þjóðar, sem hér býr og á þetta land. Þó er það svo, að sá ráðherra, sem gerði þann samning, Jón Baldvin Hannibalsson, hefur ítrekað bent á að skv. þeim samningi getur Ísland sagt nei. Reyndar er ljóst að eigendur Hjörleifshöfða vildu selja íslenzka ríkinu jörðina,“ segir Styrmir sem spyr hvers vegna því boði var ekki tekið.
„Það hefði kostað mun minna en sá einn og hálfi milljarður, sem íslenzka ríkið lagði á sínum tíma í fánýta tilraun til að fá Ísland kjörið í Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna fyrir allmörgum árum. Af hverju var það svona mikilvægt? Datt einhverjum raunverulega í hug að það mundi færa þessu örríki einhver alvöruáhrif á heimsvísu? Og til hvers? Hvað veldur sofandahætti kjörinna fulltrúa, þegar kemur að jarðakaupum útlendinga? Hafa þeir alveg tapað tengslum við samfélagið, sem þeir búa í? Kannski þarf að efna til námskeiðs fyrir þá um Sögu Íslands.“