„Nauðsynlegt er að undirstrika mikilvægi þess að viðhalda eðlilegu magni D-vítamíns. Það stuðlar ekki aðeins að beinvernd heldur gæti haft jákvæð áhrif á horfur sem tengjast margvíslegum sýkingum,“ segir Jón Magnús Jóhannesson, deildarlæknir á Landspítalanum, í nýrri og áhugaverðri grein á Vísindavefnum.
Þar freistar hann að svara spurningu sem brunnið hefur á ýmsum, hvort D-vítamín geti haft áhrif á COVID-19. Jón Magnús bendir á að næringarástand sjúklinga sé meðal þeirra þátta sem brenna á vísindamönnum um horfur á sjúkdómnum. Þar hefur D-vítamín verið ofarlega á baugi og ýmsar spurningar vaknað, til dæmis hvort D-vítamínskortur valdi verri horfum hjá sjúklingum með COVID-19 og hvort viðeigandi magn D-vítamíns í líkamanum geti minnkað líkur á COVID-19. Þá hafa menn spurt sig hvort gjöf D-vítamíns til sjúklinga með COVID-19 geti haft áhrif á gang sjúkdómsins.
„Enn sem komið er liggja ekki fyrir nægar upplýsingar til að geta svarað þessum spurningum áreiðanlega. Hins vegar er þetta virkt rannsóknarefni og gefa vissar rannsóknir vísbendingar um verndandi áhrif D-vítamíns gegn ýmsum sjúkdómum, þar á meðal COVID-19,“ segir Jón Magnús sem sem segir að D-vítamín sé eitt þeirra vítamína sem við þurfum í snefilmagni til að viðhalda eðlilegri líkamsstarfsemi.
Sólarljós er mikilvægt fyrir myndun D-vítamíns og af þeim sökum er skortur á því misalgengur eftir breiddargráðum á jörðinni.
„Á heimsvísu er skortur á D-vítamíni almennt algengur og líklegast algengasti vítamínskorturinn. Því minni sem útsetning fyrir sólarljósi er á tilteknu svæði, því algengari er skortur á D-vítamín,“ segir hann og bætir við á Íslandi, líkt og annars staðar, sé D-vítamínskortur misalgengur eftir þjóðfélagshópum en rannsóknir gefi til kynna að 20-30% almennings hafi ekki nægilegt D-vítamín í líkamanum.
En hvernig tengist D-vítamín sýkingum? Jón Magnús segir að eitt kerfi sem D-vítamín tekur þátt í er ónæmiskerfið.
„D-vítamín getur bæði stuðlað að skilvirku fyrsta ónæmissvari og mildað síðkomið ónæmissvar. Þannig er auðvelt að sjá hvaða þýðingu D-vítamín (og skortur á því) gæti haft í margvíslegum sýkingum - hins vegar hefur reynst flóknara að staðfesta þetta með rannsóknum. D-vítamín hefur meðal annars mikið verið rannsakað í tengslum við efri öndunarfærasýkingar en enn eru aðeins vísbendingar til staðar um gagnsemi þess - helst virðast gögn benda til þess að viðunandi D-vítamín í líkamanum geti minnkað algengi þessara sýkinga,“ segir hann.
Enn sem komið er hefur engin „slembiröðuð stýrð rannsókn“ verið birt sem sýnir fram á gagnsemi þess að gefa D-vítamín ef einstaklingur greinist með COVID-19.
„Sama má segja um inntöku D-vítamíns og það að fyrirbyggja sjúkdóminn COVID-19. Vissar rannsóknir benda til þess að samband sé á milli D-vítamínskorts og hversu alvarlegur sjúkdómurinn COVID-19 getur orðið; hins vegar er ekki ljóst hvort þetta sé raunverulega vegna skortsins eða vegna annarra þátta sem tengjast bæði verri sjúkdómi og skorti á D-vítamíni (til dæmis offita). Nokkrar rannsóknir eru þó í framkvæmd núna þar sem markmiðið er að svara þessum mikilvægu spurningum á markvissari hátt,“ segir Jón Magnús sem dregur upplýsingarnar fram í eftirfarandi samantekt:
Samantekt:
D-vítamín gegnir lykilhlutverki í stjórn kalkbúskaps og stuðlar að beinvernd.
D-vítamín er að mestu fengið úr húðinni með aðstoð sólarljóss.
Skortur á D-vítamíni er algengur, sérstaklega á svæðum þar sem útsetning fyrir sólarljósi er hlutfallslega lítil.
Ekki eru til rannsóknir sem sýna áreiðanlega fram á að skortur á D-vítamíni einn og sér tengist verri horfum vegna COVID-19. Ekki eru heldur neinar rannsóknir sem sýna að D-vítamín geti komið í veg fyrir eða verkað sem meðferð gegn COVID-19. Ýmsar rannsóknir eru þó í gangi til að skoða þetta nánar.
Nauðsynlegt er að undirstrika mikilvægi þess að viðhalda eðlilegu magni D-vítamíns. Það stuðlar ekki aðeins að beinvernd heldur gæti haft jákvæð áhrif á horfur sem tengjast margvíslegum sýkingum.
Á Íslandi er ráðlagt að taka inn D-vítamín sem uppbót til að uppfylla ráðlagða dagskammta - til einföldunar er hægt að ráðleggja 1000 einingar daglega af D-vítamíni fyrir 10 ára og eldri en 400 einingar daglega fyrir börn yngri en 10 ára.