Jakob fæddist 30. apríl 1926 var yngstur af þremur sonum Björns Guðmundar Björnssonar bónda í Fremri-Gufudal A-Barðastrandarsýslu og Sigríðar Ágústu Jónsdóttur húsfreyju. Jakob Björnsson lést á hjúkrunarheimilinu Eir, Reykjavík, 15. febrúar 2020. Greint er frá andláti Jakobs í Morgunblaðinu og á heimasíðu Orkustofnunar. Þar segir:
Hann lauk gagnfræðaprófi og námi við Menntaskólann á Akureyri, námi í verkfræði við HÍ árið 1950 og prófi í raforkuverkfræði frá DTH Kaupmannahöfn 1953. Hann stundaði einnig nám við Tækniháskólann í Aachen í V-Þýskalandi 1956-67.
Jakob Björnsson varð orkumálastjóri 1973 til 1996 þegar hann lét af störfum fyrir aldurs sakir. Á árabilinu 1970-1980 komu mörg ný og krefjandi verkefni til Orkustofnunar. Þar má nefna Laxárdeiluna, undirbúning að Byggðalínu, byggingu Sigölduvirkjunar, gosið á Heimaey, gufuöflun fyrir Kröfluvirkjun og vöktun eldsumbrota í Kröflu.
Mikil hækkun á húshitun með olíu vegna mikilla hækkunar á heimsmarkaðsverði olíu um 1973 vegna stríðsins í fyrir botni Miðjarðarhafsins, var einnig eitt af stóru verkefnunum sem komu á borð Jakobs. Húshitun með olíu var enn mikil árið 1973 og alls fóru þá 160 þús. tonn af olíuinnkaupunum í þá hitun.
Olíuhækkunin hafði þau áhrif að sett var opinber stefna að allir stærri þéttbýlisstaðir nytu jarðhita til húshitunar þar sem hægt væri. Verkefni Jarðhitadeildar og Jarðborana ríkisins sem heyrði undir Orkustofnun á þeim tíma, urðu fleiri og meiri en áður og hitun húsa með jarðhita jókst mikið 1970-1980 sem gerði hitun með olíu að mestu óþarfa. Þjóðhagslegur sparnaður af hitun húsa með jarðhita í stað olíu síðan 1968, er metinn að meðaltali um 65 milljarðar á ári eða um 2,6% af landsframleiðslu. Öll þessi verkefni höfðu mikil áhrif hér á landi.
Verkefni Jarðhitadeildar Orkustofnunar og Jarðborana ríkisins urðu mun meiri en nokkur dæmi voru áður um. Mikil fjölgun var því á jarðfræðingum, jarðeðlisfræðingum og efnafræðingum í starfsliði Jarðhitadeildar Orkustofnunar og aflað var nýrri mælitækja til borholumælinga en áður höfðu þekkst. Undirbúningur var einnig hafinn að byggingu Byggðalínu og hringtenging landsins komst á fullan skrið og sömuleiðis bygging Sigölduvirkjunar. Sem vísbending um umfangið, þá voru ársverk Orkustofnunar 150 árið 1982.
Jakob skrifaði ótal greinar um stóriðju, virkjanir og orkumál, á grunni fagmennsku og framsýni þar sem færð voru fagleg rök fyrir þeim atriðum sem hann benti á. Segja má að Jakob Björnsson hafi með störfum sínum leitt starf á sviði orkumála á tímum umbrota, mikilla breytinga og framfara með velgengni og farsæld fyrir þjóðina.
Árið 2005 var Jakob sæmdur viðurkenningu frá Landsvirkjun fyrir einstakt framlag til íslenskra orkumála. Jakob lifði eiginkonu sína, til 45 ára, Jónínu Þorgeirsdóttur en hún lést 2002. Hann skilur eftir sig dóttur, stjúpson, þrjú barnabörn og 5 barnabarnabörn.
Orkustofnun sendir fjölskyldu Jakobs Björnssonar innilegar samúðarkveðjur.
Hjörleifur Guttormsson, fyrrverandi alþingismaður skrifar:
„Ég kynntist Jakobi fyrst að ráði á áttunda áratugnum í Samstarfsnefnd iðnaðarráðuneytisins og Náttúruverndarráðs um orkumál (SINO) sem hóf störf 1973, sama árið og Jakob kom að Orkustofnun, og entist nefndin sú í áratugi. Í henni voru þrír fulltrúar frá hvorum aðila og haldnir fundir reglulega enda af nógu að taka, bæði um stóriðjuhugmyndir stjórnvalda, virkjanir og raforkuflutning.
Ég áttaði mig fljótt á að reiknistokkurinn réð mestu um þankagang Jakobs. Umhverfi og náttúruvernd voru honum framandi eins og mörgum í verkfræðingastétt þess tíma. Hann var hins vegar alltaf opinn fyrir umræðu, hafði gott vald á skapi sínu og var stutt í kankvíst bros. Gaf augaleið að teygjast vildi úr samræðum á SINO-fundum, sem þrátt fyrir allt voru afar gagnlegir, vörpuðu ljósi á ágreining og leiddu stundum til málamiðlana.
Að því kom að sá sem þetta skrifar færðist úr Náttúruverndarráði óvænt yfir í iðnaðarráðuneytið og var þannig orðinn eins konar yfirmaður orkumálastjórans. Komu sér þá vel fyrri kynni, líklega fyrir báða aðila. Orkustofnun var þá þegar orðin fjölmenn stofnun, enda jarðhitinn stór og vaxandi þáttur til viðbótar vatnsaflinu og óvíða sýslað meira við jarðfræði af ýmsum toga en þar innanhúss.
Stjórnsýsla var ekki sterkasta hlið Jakobs og til að bæta það upp var í góðu samkomulagi sett stjórn yfir stofnunina honum til stuðnings. Jakob var ósérhlífinn og gerði engar kröfur um eigin kjör þannig að fágætt má telja. Á þessum árum varð mikil breyting á lagaumhverfi orkumálanna, m.a. með nýjum lögum um Landsvirkjun 1982. Stór vinningur í náttúruvernd náðist líka í höfn með friðlýsingu Þjórsárvera 1981. Margir áttu hlut að því heillaspori.
Áratugina á eftir lágu leiðir okkar Jakobs oft saman á fundum þar sem orkumál bar á góma. Á því sviði dvaldi hugur hans sem fyrr og birtist mönnum í ræðu og riti, því að oft mundaði hann pennann, m.a. undirrituðum til leiðbeiningar. Síðast hittumst við eftir aldamótin í Hallormsstaðarskógi. Hann var þar staddur í sumarblíðu og hélt með okkur áleiðis í skógargöngu. Nú er langri vegferð hans lokið, en málin sem á okkur brunnu frá mismunandi sjónarhóli eru orðin nærgöngulli en nokkru sinni fyrr.“
Útför Jakobs fór fram frá Bústaðakirkju í dag, 27. febrúar 2020, klukkan 15.
