„Engu er líkara en að búið sé að þróa nýja fíkn meðal þjóðarinnar, sprengifíkn. Var þó nóg af öðrum fíknum fyrir,“ segir Sverrir Ólafsson viðskiptafræðingur í aðsendri grein í Morgunblaðinu í dag.
Í grein sinni fer Sverrir ófögrum orðum um skoteldagleði Íslendinga og segir hann raunar að gamlárskvöld sé orðið skelfilegasta kvöld ársins. Hann rifjar upp að þannig hafi það ekki alltaf verið og hvetur hann til þess að horfið verði aftur til fimmta áratugar síðustu aldar þegar heldur meiri ró var yfir.
„Gamlárskvöld var enda eitt mesta hátíðarkvöld ársins. Ærslafengnir unglingar, sem höfðu komið sér upp heimagerðum púðurkellingum og kínverjum, héldu niður í Austurstræti og skemmtu sér við að kveikja í þessu dóti þar. Að mestu gekk þetta vandræðalaust en stöku sinnum þurfti lögregla að láta til sín taka við misjafnar vinsældir. Yfirleitt jókst fjörið í réttu hlutfalli við afskipti lögreglunnar,“ segir hann meðal annars og bætir við að sala á sprengidóti hafi verið bönnuð á þessum árum enda kannski full ástæða til. Ólætin voru þó staðbundin, yfirleitt minni háttar og trufluðu fáa.
„Nú er búið að snúa öllu þessu á haus. Vandamálin hafa stigmagnast með ári hverju. Á þessu kvöldi er sprengignýrinn þvílíkur, að engu er líkara en að styrjöld sé skollin á. Eldri borgarar bera kvíðboga fyrir þessu kvöldi og reyna jafnvel að koma sér í burtu. Mengun er óskapleg er baneitruðum efnum er dælt út í andrúmsloftið fyrir brjóstveika og lungnasjúklinga til að anda að sér. Menn svíður í augu og háls. Börn gráta og fyllast skelfingu vegna djöfulgangsins.“
Sverrir segir að um alllangt skeið nálægt miðnætti síðastliðið gamlárskvöld hafi ekki sést yfir götuna við heimili hans. „Skrautlegir skoteldar hurfu upp í sortann og sáust ekki meir. Til hvers í ósköpunum var þá verið að standa í að skjóta þessu upp í loftið?“
Sverrir segir engu líkara en búið sé að þróa nýja fíkn meðal þjóðarinnar, sprengifíkn, og var þá nóg af öðrum fíknum fyrir.
„Sprengifíknin leysist úr læðingi úti um allt, er meiri háttar og truflar alla. Eyðileggur meira og minna alla hátíðarstemmningu. Íþróttafélög og björgunarsveitir standa aðallega fyrir sölu á þessu dóti til að fjármagna lofsverða starfsemi sína. Þessir aðilar gera út á fíknina og stofna þar með andlegri og líkamlegri heilsu fólks í hættu til þess að afla fjár til að bjarga öðru fólki úr háska eða efla heilsu þess.“
Sverrir segir að í þessu felist skrýtin þversögn og söluaðilar mættu taka sér til fyrirmyndar afstöðu Samtaka áhugamanna um áfengisvarnir, sem hafa hætt að reka spilakassa til að afla fjár fyrir starfsemi sína. Það samrýmist ekki hugsjón þeirra að stuðla að einni fíkn til að vinna bug á annarri.
„Íþróttafélög og björgunarsveitir verða einfaldlega að afla fjár til starfsemi sinnar með öðrum hætti. Núverandi háttur til fjáröflunar er með öllu óboðlegur. Vonandi er að opinberir aðilar og umhverfisyfirvöld taki fast á þessum málum og sýni enga linkind við að draga úr heilsuspillandi hávaða, umhverfismengun, slysahættu og sóðaskap. Að verulegu leyti mætti hverfa aftur til fimmta áratugar síðustu aldar. Vonandi getur gamlárskvöld aftur orðið hátíðleg stund, sem fólk þarf ekki að kvíða fyrir og vona að komi aldrei aftur.“
