„Enn á ný munu gammarnir fara á kreik og voma yfir eigum almennings og fyrirtækjum á vonarvöl. Þá er áríðandi að skynsamir, vel meinandi stjórnmálamenn gæti þess vandlega að flokksgæðingum verði ekki umbunað á kostnað heiðarlegra borgara.“
Þetta segir Reynir Traustason, ritstjóri Mannlífs, í leiðara blaðsins í dag.
Reynir, sem var ritstjóri DV þegar hrunið skall á haustið 2008, óttast að spillingin muni láta á sér kræla hér á landi nú þegar von er á mikilli efnahagsniðursveiflu vegna Covid-19 faraldursins.
Pólitískir gæðingar röðuðu sér á jötuna
Reynir segir ljóst að næstu misserin muni mörg fyrirtæki þurfa á hjálp að halda til að lifa kreppuna. Hann rifjar upp að þegar erfiðleikar steðjuðu að íslenskum sjávarútvegsfyrirtækjum hafi sú leið verið farin að stofnaðir voru tveir sjóðir, annars vegar atvinnutryggingasjóður og hins vegar hlutafjársjóður. Afleiðingarnar urðu stórfelld ríkisvæðing í sjávarútvegi.
„Þessar lausnir voru góðar og gildar á erfiðum tímum. Spillingin varð aftur á móti þegar fyrirtækin réttu úr kútnum. Þá röðuðu pólitískir gæðingar sér á jötuna og sumir eignuðust fyrirtæki eða hlut í fyrirtækjum á útsölu. Hið sama er uppi á teningnum núna en nú er það ferðaþjónustan,“ segir Reynir sem segir ljóst að mörg fyrirtæki séu nú á vonarvöl.
„Sum eiga lífsvon en önnur munu deyja eða falla í eigu ríkisins. Þá þurfa menn að vanda sig og rjúfa tengslin á milli viðskipta og stjórnmála,“ segir Reynir sem rifjar upp annað nýlegra dæmi eftir hrunið 2008.
„Þúsundir fjölskyldna voru sviptar heimilum sínum og sendar á Guð og gaddinn. Úti fyrir vomuðu hræfuglarnir. Græðgi og heimska stjórnmálamanna varð til þess að risavaxin og uppblásin gróðafyrirtæki komust yfir eigur hinna fátæku og forsmáðu.“
Sönkuðu að sér listaverkum
Gammarnir, sem Reynir nefnir, hafi fengið að kaupa íbúðir sem teknar höfðu verið af fólki sem burðaðist með ólögleg gengislán. Þetta hafi sumpart gerst með hjálp spilltra lífeyrissjóða.
„Oflátungshátturinn varð yfirþyrmandi. Hinir nýríku sönkuðu að sér listaverkum á vinnustöðum sínum og skáluðu í kampavíni á meðan almenningur lifði skort. Vinir og vandamenn fengu að njóta molanna af gnægtarborði fasteignakónganna. Sagan um Bjart í Sumarhúsum myndgerðist um allt land. Leiguliðar þjáðust undir oki nýríkra leigusala. Allt í boði stjórnmálamanna sem ýmist glímdu við skort á viti eða höfðu hag af því að færa eignir frá hinum snauðu yfir til þeirra ríku.“
Reynir á von á því að gammarnir fari aftur á kreik en þá sé mikilvægt að vel meinandi stjórnmálamenn standi í lappirnar. Flokksgæðingum verði ekki umbunað á kostnað borgaranna.
„Spillingin er fylgifiskur mannkynsins og mun alltaf verða til staðar. En verkefnið er að halda henni niðri eins og kostur er. Umfram allt má ekki níðast á lítilmögnum í krafti pólitískra áhrifa og gráðugra einstaklinga. Við skulum láta eftirleik Hrunsins okkur að kenningu verða og gæta þess að illgresið leggi ekki undir sig samfélagið með tilheyrandi harmleikjum. Næstu mánuðina er mikilvægt að standa vaktina og tryggja sem flestum skjól gegn gömmum og nöprum vindum. Látum upprisuna eftir kreppu veirunnar markast af réttsýni, samúð og heiðarleika. Mennskan á að verða í öndvegi.“