Fasteignamat árið 2022 á fullbúnum fasteignum við Bryggjugötu og Reykjastræti í Reykjavík er að meðaltali 58,5% undir söluverði þeirra og heildarmismunur á fasteignamati og söluverði um sex milljarðar króna. Þetta segir Ragnar Thorarensen, löggiltur fasteignasali og sérfræðingur í fasteignamati í aðsendri grein í Mogganum. Hann segir að rangt frummat Þjóðskrár Íslands vera dýrkeypt mistök.
„Það gefur augaleið að Reykjavíkurborg tapar tugum milljóna í fasteignagjöldum og ríkið í stimpilgjöldum af kaupsamningum vegna slælegra vinnubragða Þjóðskrár Íslands,“ segir Ragnar.
Ótrúleg afsökun
Lúxusíbúðir í Austurhöfn í Reykjavík seljast á margfalt hærra verði en fasteignamat. Til dæmis seldist 175 fermetra íbúð við Bryggjugötu 6 á 223 milljónir króna þegar fasteignamat var 39 milljónir króna.
Ragnar bendir á að Þjóðskrá Íslands eigi að sjá til þess að allar nýjar fasteignir séu metnar frummati innan tveggja mánaða frá því að upplýsingar um þær berast frá sveitarfélagi.
„Auðvitað getur verið örlítið snúið að finna gangverð á nýjar óseldar fasteignir en þó getur ásett verð verið góð vísbending um hvert markaðsvirðið kunni að vera. Það verður að gera þá kröfu til Þjóðskrár Íslands að hún fylgist með markaðnum og skili af sér frummati sem er nálægt söluverði og skekkjan sé ekki meiri en 10% frá söluverðinu,“ tekur Ragnar fram.
Hann segir það vekja stórfurðu að verslunarhúsnæði og glænýjar randýrar íbúðir við Bryggjugötu og Reykjastræti á dýrasta stað í borginni fái fasteiganmat tugum prósentum undir söluverði.
„Þegar Þjóðskrá Íslands var spurð af blaðamanni hverju þetta lága mat sætti kom svar sem var á þá leið að engir kaupsamningar hefðu verið fyrir hendi við frummatið og því væri matið svona miklu lægra. Þetta er alveg ótrúleg afsökun,“ segir Ragnar og veltir fyrir sér hvort starfsmenn Þjóðskrár hafi enga reynslu í fasteignamati.
„Svona hrikalega mikil skekkja sýnir algjört kunnáttu- og metnaðarleysi í vinnubrögðum,“ segir Ragnar.
Reykjavíkurborg tapar 12 milljónum á hverjum mánuði
Edition-hótelið við Austurhöfn var tekið í notkun í fyrra en samkvæmt lögum á að vera komið húsmat þar sem hótelið hefur verið tekið í notkun. Ragnar segir að enn sé bara lóðarmat á því sem þýði mikið tap fyrir Reykjavíkurborg.
„Það er mjög varlega áætlað að Reykjavíkurborg sé að tapa í fasteignagjöldum bara á hótelinu rúmum 12 milljónum á hverjum mánuði meðan ekki er komið fullt mat á það. Allt vegna getuleysis hjá Þjóðskrá Íslands við að setja á rétt fasteignamat,“ segir Ragnar.
„Hvernig í veröldinni stendur á því að eftir því sem eignir eru dýrari þeim mun lægra verður fasteignamatið hlutfallslega hjá Þjóðskrá Íslands? Af hverju á fasteignaeigandi í meðalfasteigninni að greiða fasteignagjöld af nánast réttu kaupverði á meðan hinir efnameiri, sem kaupa dýrustu fasteignirnar, greiða kannski helming af réttu virði í fasteignagjöld?“
Segir Ragnar ljóst að Þjóðskrá sinni ekki lögbundnu hlutverki sínu um að vera með fasteignamat sem endurspegli markaðinn.
„Við getum tekið sem dæmi nýleg kaup á einbýlishúsi við Ægisíðu. Kaupverðið 420 milljónir en fasteignamatið 220 milljónir! Það er ljóst að Þjóðskrá Íslands sinnir ekki lögbundnu hlutverki sínu um að vera með fasteignamat sem endurspeglar gangvirði á markaði og að þeir sem eiga dýrari fasteignir greiða hlutfallslega mun minna í fasteignagjöld en aðrir.“
