„Íslendingur í Walvis Bay sagði mér að margt hafi hafi breyst til hins verra eftir að félög tengd Samherja lögðu niður útgerð í landinu,“ segir Eyþór Eðvarsson, sem starfað hefur að sölu- og markaðsmálum, í aðsendri grein á vef Vísis.
Í pistlinum skrifar Eyþór meðal annars um störf Samherja og tengdra félaga í Namibíu, en mjög var fjallað um málið og meintar mútugreiðslur Samherja á liðnu ári.
Eyþór tekur fram í pistlinum að hann hafi ekki verið til sjós hjá Samherja og þekki eigendur fyrirtækisins ekkert. Hann vann fyrir nokkrum árum hjá fyrirtæki sem þróaði lausnir til bættrar orkunýtingar fyrir stórnotendur, bæði til sjós og lands, þar sem helstu viðskiptavinir voru sjávarútvegsfyrirtæki.
Aldrei var við annað en jákvæðni
„Stærstur hluti vinnu minnar sneri að markaðsmálum sem kallaði á mikil ferðalög um heiminn. Í þessu starfi hitti maður gjarnan fólk í framlínu sjávarútvegs, bæði á fundum og eins á sjávarútvegssýningum. Sem Íslendingur getur maður borið höfuðið hátt á slíkum viðburðum enda erum við þekkt fyrir að umgangast ríka auðlind okkar af virðingu.“
Eyþór segist ekki hafa verið búinn að fara víða þegar hann áttaði sig á umfangi Samherja á alþjóðavettvangi og góðu orðspori fyrirtækisins erlendis. „Hvar sem ég kom var ég aldrei var við annað en jákvæðni í garð þessa stærsta útvegsfyrirtækis Íslands,“ segir hann.
Hann bætir við að fyrir nokkrum árum hafi hann farið í vinnuferð til Namibíu þar sem hann fékk sín fyrstu kynni af namibískum sjávarútvegi. Kom hann að rannsóknarvinnu á nokkrum skipum og meðal þeirra voru systurskip sem lágu hlið við hlið.
Annað skipið var í eigu Namsov, útgerðarfélags sem upphaflega var sett á laggirnar á grundvelli samvinnu Namibíu og ríkja fyrrum Sovétríkjanna, og segir Eyþór að hann hafi fengið hálfgert áfall við komuna um borð. Almennu viðhaldi hafi verið mjög ábótavant og aðbúnaðurinn um borð vart fólki bjóðandi. Tækjakostur hafi auk þess verið úr sér genginn og lítið verið endurnýjuð.
Annað blasti við í hinu skipinu sem var í eigu félags sem tengdist Samherja. „Ég man hvað ég fylltist miklu stolti er ég kom um borð. Allir gangar voru flísa- eða parketlagðir, skipið var tandurhreint hátt og lágt og vistarverur skipverja búnar fallegum húsgögnum. Samanburðurinn var sérstaklega sláandi þegar komið var niður í vélarrúmið sem var allt nýmálað og hreint. Aðstaða vélstjóranna var stórglæsileg og búin allra nýjustu tækni.“
Margt breyst til hins verra
Eyþór segir að þarlendir sjómenn hafi talað um að mjög eftirsóknarvert væri að starfa fyrir útgerðir sem tengdust Samherja. „Menn upplifðu sig sem jafningja um borð, þar væri góður starfsandi og aðstaðan á skipunum væri til fyrirmyndar auk þess sem menn væru ráðnir upp á hlut. Hámarksafli auk hámarksgæða tryggja þar betri afkomu manna.“
Eyþór segir að um 60-70 þúsund manns búi í útvegsbænum Walvis Bay og þar sé mikil fátækt og stéttaskipting.
„Þeir Íslendingar sem búa og starfa í Namibíu hafa góðan skilning á þeim áhrifum sem aðkoma Íslendinga að namibískri útgerð hafði fyrir þarlendan sjávarútveg. Íslendingur í Walvis Bay sagði mér að margt hafi breyst til hins verra eftir að félög tengd Samherja lögðu niður útgerð í landinu. Sjómenn, sem áður hafi verið metnir að verðleikum, þurfi nú að sætta sig að vinna við verri aðstæður fyrir lakari laun. Félög tengd Samherja hafi dælt fé inn í namibískan sjávarútveg og við rekstur þessara fyrirtækja hafi verið litið til framtíðaruppbyggingar. Því hafi menn verið tilbúnir að horfa framhjá taprekstri. Þá hafi Samherji komið með sína þekkingu og tækni inn í atvinnugreinina sem skilaði sér í vænlegum aflatölum og bestu gæðum afurða.“
Hverjir nutu góðs af þátttökunni?
Eyþór segir að brotthvarf Samherja frá Namibíu hafi ekki haft jákvæð áhrif á sjávarútveginn í landinu. Þannig hafi nýlegt uppboð á aflaheimildum í hrossamakríl, sem áður var úthlutað félögum sem tengdust Samherja, mistekist hrapalega.
„Félög tengd Samherja skildu eftir mikil verðmæti í namibísku hagkerfi og sköpuðu mikinn fjölda starfa meðan þau voru í rekstri. Þar í landi er nú rekið sakamál þar sem nokkrir þarlendir ríkisborgarar eru sakaðir um að hafa með ólögmætum hætti tekið við fjármunum sem voru greiddir fyrir nýtingu aflaheimilda. Það er eðlilegast að spyrja að leikslokum þegar það mál er annars vegar. En í millitíðinni er kannski mikilvægt að fjalla aðeins meira um það hvernig þessari útgerð var háttað í raun og hverjir nutu góðs af þátttöku Íslendinga í namibískum sjávarútvegi.“
Eyþór tekur fram að honum hafi ekki tekist að selja Samherja lausnir fyrirtækisins sem hann starfaði fyrir á sínum tíma og þá þekki hann eigendurna ekkert.
„Hins vegar rifja ég reglulega upp áðurnefnda heimsókn mína til Walvis Bay þegar ég fylgist með fréttum hér heima um útgerðina í Namibíu og velti fyrir mér hvort menn nái ekki að stokka spil sín upp á nýtt svo úr verði farsælt samstarf til framtíðar.“