Lögfræðingurinn Björn Jón Bragason, segir ríkisstjórnina í miklum vanda þegar það kemur að verðbólgunni á Íslandi sem hækkar ört í nýjum pistliá DV.
„Um þessar mundir mælir Hagstofan verðbólgu 7,2% og vextir Seðlabankans voru á dögunum hækkaðir í 3,75%. Gylfi Zoëga hagfræðiprófessor bendir á í nýjasta hefti Vísbendingar að ekki dugi að beita stjórntækjum Seðlabankans einum, samhliða þurfi aðilar vinnumarkaðarins að koma sér saman um hóflegar hækkanir launa og þá verði að auka aðhald í ríkisfjármálum. Gylfi segir ennfremur að skortur á samhæfingu og samstöðu ríkisfjármála og peningastefnu muni að líkindum hafa í för með sér að vextir Seðlabankans hækki enn meira en ella,“ skrifar Björn.
Öllu eytt jafnharðan
„Í skýrslu fjármálaráðs sem kom út í síðasta mánuði er meðal annars gagnrýnt að öllum tekjum sé eytt jafnharðan. Tekjurnar séu sveiflukenndar og útgjöld sveiflukennd að sama skapi. Því geti reynst erfitt að hemja útgjöldin þegar gefur á bátinn og af þessu hafi hlotist þrálát skuldasöfnun. En fjármálaráð bendir á að tekjuauki hins opinbera vegna tímabundins hagvaxtar sé í reynd bara „froða sem ekki ætti að nýta til varanlegra ráðstafana í aukningu útgjalda“ heldur Björn áfram.
„Þá hafi stundum verið stigið „á aflgjöfina þegar þörf var á að stíga á bremsuna í ljósi hagsveiflunnar á þeim tíma“ eins og það er orðað. Slíkt ynni gegn stöðugleika og sýndi þörfina á festu og aga við stjórn opinberra fjármála. Þegar þannig hátti til að veðurspár rætist sjaldnast þurfi að huga að ríkjandi vindáttum. Útgjöld ættu því aðeins að aukast í takti við langtímaleitni vaxtar í efnahagslífinu. Þannig mætti koma í veg fyrir að stjórnvöld falli ítrekað í þá freistni að eyða jafnóðum því sem kemur í kassann. Þá bendir fjármálaráð líka á þá hættu sem getur skapast nú um stundir þegar tekjur hins opinbera aukast tímabundið vegna verðbólgu en þetta kallar ráðið „verðbólgufroðu,“ skrifar hann svo áður en hann hleður í ríkisstjórnina og segir hann ófæra um að taka á vandanum.
„Fjármálaráð gerir verðbólguspána að umtalsefni en í áætlunum stjórnvalda er gert ráð fyrir að hún verði nær 6% á þessu ári en fari síðan lækkandi og verði um 2,5% þegar á árinu 2025. Ráðið bendir á að þetta gangi þá og því aðeins upp að niðurstaða kjarasamninga verði í samræmi við undirliggjandi stöðu hagkerfisins. Hér reyni enn og aftur á samspil peningamála og fjármála hins opinbera og svo vitnað sé orðrétt til skýrslu fjármálaráðs: „Nægi tekjur hins opinbera ekki fyrir ráðgerðum útgjöldum þarf að hagræða í rekstri, draga úr útgjöldum eða afla aukinna tekna með skattheimtu,“ Skrifar Björn.
„Við blasir að ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur getur ekki tekið á vandanum af pólitískum ástæðum. Sjálfstæðismenn hafa fengið því framgengt að skattar verði ekki hækkaðir að neinu marki en á móti fá Framsóknarflokkur og sér í lagi Vinstri grænir að auka útgjöld. Núverandi ríkisstjórnarmynstur gengur nefnilega ekki upp: stjórn getur ekki verið hvort tveggja í senn til hægri og vinstri í efnahagsmálum; áherslan verður að vera í aðra hvora áttina. Niðurstaða flokkanna þriggja hefur einfaldlega orðið sú að gefast upp gagnvart bákninu, eyða um efni fram og velta vandanum yfir á komandi kynslóðir.“
Björn segir að kjarni málsins sé nefnielga sá að frá því fyrir faraldurinn hefur verið viðvarandi halli á rekstri ríkissjóðs og við blasir áframhaldandi hallarekstur og skuldasöfnun. Ríkisstjórnin ætlar sér bersýnilega ekki að taka á vandanum og kyndir þar með undir verðbólgubálið.