Baldur Björnsson, stofnandi og fyrrverandi framkvæmdastjóri Múrbúðarinnar, segir að margar íslenskar verslanir – húsgagnaverslanir þá helst – veiði viðskiptavini sína í gildru. Hann segir að margar verslanir séu með útsölur og tilboð alla daga ársins. „En hvernig er það hægt?“ spyr hann í aðsendri grein á vef Vísis.
„Útsala snýst jú um að selja vöru á lækkuðu verði frá fyrra verði. Hámark útsölu má vera 6 vikur, eftir það telst útsöluverðið fullt verð. Engu að síður eru sömu vörurnar auglýstar á útsölu mánuðum og árum saman og „útsöluverðið“ er sífellt það sama,“ segir Baldur sem vísar í auglýsingar þar sem fram kemur að „útsalan sé í fullum gangi.
Hann segir að ef verðið er meira eða minna alltaf það sama, í hverju felst þá útsalan?
„Málið er einfaldlega að verslanir komast upp með þennan hókus-pókus leik og viðskiptavinirnir ýmist fatta ekkert eða finnst bara ágætt að láta spila með sig. Það er jú svo þægilegt að réttlæta innkaupin með því að segjast hafa fengið hlutinn á útsölu. En hver er þá galdurinn að geta stöðugt verið með útsölu án þess að selja á lækkuðu verði?
Baldur segir að samkvæmt reglugerð megi ekki auglýsa vöru á útsölu nema hafa selt hana áður á fullu verði. „Eftir 6 vikur á útsölu eða tilboði telst útsöluverðið „fulla“ verðið. Það sem verslanir gera - sérstaklega húsgagnaverslanir - er að þær hætta að auglýsa viðkomandi útsöluvöru eftir 6 vikur og fara yfirleitt að auglýsa einhverja aðra. Þess vegna er útsalan alltaf í fullum gangi.“
Baldur segir að við þetta vakni spurningin hvort einhver sé svo vitlaus að kaupa vöru á „fullu“ verði eftir að hafa séð hana auglýsta á útsölu vikum saman. „Tali nú ekki um að flestir eru farnir að átta sig á að umrædd vara kemur fljótt aftur á útsölu, eftir hóflegan „hvíldartíma.“ Vissulega sýnir verðmerkingin í versluninni fulla verðið. En viðskiptavinurinn þarf ekki annað en minnast á að varan hafi verið á útsölu, þá býðst honum umsvifalaust afsláttur til að jafna tilboðs- eða útsöluverðið. Eða þá að afslátturinn er boðinn að fyrra bragði. Með öðrum orðum, útsöluverðið er eina verðið sem varan er seld á. Útsöluverðið er fulla verðið.“
Baldur segir að þetta sé sérstaklega áberandi í húsgagnaverslunum sem eru með takmarkað vöruúrval. Hann nefnir engin ákveðin dæmi eða ákveðnar verslanir en segir að þær eigi það sammerkt að hafa ekki nema ákveðinn fjölda vörutegunda sem tekur því að auglýsa til að trekkja að viðskiptavini.
„Til að láta Neytendastofu ekki góma sig passa þessar verslanir upp á 6 vikna útsölutímann þegar þær auglýsa. Þess á milli er einfaldlega veittur afsláttur. Ein húsgagnaverslunin passar svo vel upp á að enginn borgi „fulla“ verðið að hún minnir viðskiptavini á það í auglýsingum að spyrja um kjörin.“
Baldur segir að verslanir auglýsi helst ekki nú orðið nema afslætti og tilboð. Þetta eigi við um allan skalann en húsgagnaverslanir séu mest áberandi. „Bersýnilega virkar þetta á viðskiptavini, annars væri þetta ekki meginþemað í öllum auglýsingum. Aftur og aftur fellur viðskiptavinurinn í gildruna - eða þá hitt, sem er líklegra, að honum finnst bara notalegt að taka þátt í þessari gervi-verðlagningu til að plata sjálfan sig til að halda að hann hafi fengið gott verð og hugsanlega réttlæta kaupin. Hver stenst eiginlega að fá eitthvað á útsölu?“
Baldur er ekki sáttur við þetta og spyr hvort það sé í lagi að hækka verð eftir sex vikna útsölutímabil, hafa það hærra í eina viku og auglýsa svo nýja útsölu. Vísar hann í lög um eftirlit með viðskiptaháttum og markaðssetningu sem bannar allar slíkar blekkingar.
Hann gagnrýnir að lokum Neytendastofu sem hann segir að hafi ekki andlega eða fjárhagslega burði til að gæta hagsmuna neytenda gagnvart þessari gjaldfellingu útsölu- og tilboða.
„Á vakt Neytendastofu er misnotkun á útsölum orðin að óstöðvandi skrímsli. Þau örfáu tilfelli þar sem Neytendastofa hefur slegið á puttana á verslunum hafa ekkert að segja. Það segir sitt að nýjasta dæmið um aðgerðir Neytendastofu í þessum efnum sem kynnt er á vefsíðu stofnunarinnar er frá 2015.“
